Wybuch powstania listopadowego - 29 listopada 1830 r.

Marcin Zaleski, Wzięcie Arsenału, 1831 r.

W warszawskiej Szkole Podchorążych zawiązało się sprzysiężenie pod dowództwem podporucznika Piotra Wysockiego przeciwko wielkiemu księciu Konstantemu, który był bratem cesarza Rosji i króla Polski Mikołaja I. Był on powszechnie znienawidzony za stworzenie systemu tajnej policji i donosicielstwa, a także za publiczne poniżanie polskich oficerów. Bunt wybuchł nocą z 29 na 30 listopada 1830. Grupa 24 spiskowców, złożona głównie z młodych inteligentów opanowała Belweder – rezydencję wielkiego księcia. Jednakże Konstanty zdołał się przed napastnikami ukryć. Powstańcy tylko dzięki pomocy 15 000 pospólstwa i plebsu warszawskiego zdobyli wówczas Arsenał zwerbowanych okrzykami: Moskale mordują naszych. Rozstrzelali sześciu przeciwnych powstaniu generałów i jednego pułkownika, bowiem nie przyjęli propozycji pokierowania powstaniem. Następnego dnia, wraz z uzbrojoną ludnością cywilną, opanowali stolicę. W ten sposób spisek wojskowy przekształcił się w powstanie. Wielki książę Konstanty z częścią wiernych mu generałów i wojsk wycofał się z Warszawy do koszar na Wierzbnie, nie podejmując działań przeciwko powstańcom. Tak wybuchło powstanie listopadowe...